توانایی جنین: آموختن و حافظه

بر پایه نظریات دینی پاره ای خصایل و توانایی ها پیش از تولد از سوی خداوند متعال در انسان به ودیعه گذاشته می شود که بر دو نوع است: غریضه و فطرت. غریزه به تداوم حیات و بقای نسل کمک می کند. غریزه در حیوانات نیز وجود دارد. فطرت اما خاص انسان است. مسیری ازلی در پیش پای انسان می گذارد تا با حرکت در راستای آن به کمال و سعادت ابدی برسد. گرایش به زیبایی در این قالب قرار می گیرد. امری فطری که پیش از تولد و توسط خداوند به انسان اعطا می گردد. هدف ما بررسی صحت نظریه امر فطری نیست ولی این موضوع را که انسان از بدو پا نهادن به دنیا به زیبایی گرایش دارد را دیندار و غیر دیندار قبول دارند.

حال اگر کمی از تولد به عقب برویم چه؟ آیا گرایش به زیبایی در جنین نیز وجود دارد؟ تحقیقات نشان می دهد انسان حتی در دوره جنینی نیز طالب زیبایی است و از آن لذت می برد. طبعا" محدوده حواس در دوره جنینی محدودتر بوده و درک او از زیبایی محدود به حواس فعال او در این دوران است. تنها حس فعال در جنین که به او در درک زیبایی کمک می کند حس شنوایی است. پس زیبایی شناسی او منحصر به اصوات و زیبایی شنیداری است. محققین واکنش جنین به اصوات را مورد برسی قرار داده و نتیجه گرفته اند موسیقی علاوه بر اینکه موجب آرامش مادر شده و از این طریق آرامش به جنین منتقل می شود، از راه شنیدن مستقیم توسط جنین نیز اثر می گذارد. جنین با شنیدن اصوات آهنگین مستقیما" تحت تاثیر قرار می گیرد. متقابلا" شلوغی، سر و صدای پیرامونی و همچنین موزیک خشن موجب تاثیرات روحی نامطلوب و اضطراب در جنین می گردد.

همچنین اثر پذیری جنین از صدای مادر نیز بر سابقه شنیداری انسان پیش از تولد صحه گذاشته و نظر فوق را تقویت می کند. استدلال غالب این است که انسان در دوره جنینی از طریق حس شنوایی با صدای مادر آشنا شده و به آن عادت می کند. به این جهت است که نوزاد گریان با صدای مادر و در آغوش او سریعا" آرام شده و گریه او که عموما" از ترس از تنهایی است به سکوت و آرامش منتهی می شود.

گروهی حتی گام پیش نهاده و آموختن زبان مادری را به دوران جنینی مرتبط می دانند. آزمایشی روی نوزادهای چند روزه انجام شد که نوزاد امکان استفاده از حافظه پس از تولد را نداشته باشد و به این ترتیب حافظه پیش از تولد او بررسی گردد. تحقیق با استفاده از یک پستانک متصل به سیستم شمارشگر انجام شد، نتیجه بسیار جالب بود. پستانک در دهان نوزاد قرار داده شد و صدایی مبهم از  گویش به زبان مادری و نه به صدای خود مادر برای نوزاد پخش شد. شمارشگر مکیدن پستانک را با ضرب آهنگ منظم و یکنواخت ثبت کرد. این نتیجه نشان از آرامش روحی نوزاد داشت. سپس صدای مبهم از زبانی غیر از زبان مادری پخش شد. نتیجه ای متفاوت با ضرب آهنگ نامنظم و غیر یکنواخت، گاهی تند و گاهی کند و گاهی متوقف به نشانه وجود اضطراب و مشغولیت ذهنی! بر گرداندن صدا به زبان مادری مجددا" موجب یکنواختی مکیدن پستانک شد. نتیجه این که جنین هم می شنود و هم دارای حافظه است. تنها با داشتن این دو قابلیت است که نوزادها به آزمایش فوق چنین واکنشی نشان می دهند.

در مورد حافظه جنینی پژوهشگران هلندی با آزمایشی دیگر ثابت کردند که جنین در رحم مادر از نوعی حافظه کوتاه مدت برخوردار است که با گذر زمان در دوره بارداری قدرت این حافظه بهتر می شود.

محققان دانشگاه ماستریخت با انجام آزمایشاتی بر روی 100 زن باردار به این نتیجه دست یافتند. برای این زنان یک سری تحریکات ملایم با استفاده از دستگاهی که برای اندازه گیری ضربان قلب جنین به کار می رود تجویز شد. دستگاه به کار رفته در این آزمایش "تحریک کننده آکوستیک جنین" نام دارد که امواج صوتی و لرزش آکوستیک به منطقه نزدیک به ناف جنین وارد می آورد.

با هر تحریک، جنین با حرکات بدن خود واکنش نشان می داد. محققان این حرکات را با استفاده از اکوگرافی ثبت کردند. پس از انجام تعداد مشخصی از این تحریکات مکانیکی و به مرور به نظر رسید که جنین با این لرزه ها خو گرفته است به طوری که دیگر بدن خود را به نشانه واکنش حرکت نمی داد.

در دومین بخش حرکات مکانیکی که به فاصله 10 دقیقه انجام شد جنین دوباره با حرکات اندک بدن خود به آنها واکنش نشان داد. نشان اینکه گذشت زمان کوتاه 10 دقیقه موجب فراموشی در جنین می شد. از این آزمایش نتیجه گرفتند که جنین دارای یک حافظه کوتاه مدت است که به کمک آن می تواند تحریکات را به خاطر بسپارد اما پس از 10 دقیقه وقفه این خاطره از بین رفت و بنابراین دوباره به تحریکات واکنش نشان داد.

اولین حافظه جنین از هفته سی ام زندگی آغاز می شود و در حدود هفته سی و ششم یعنی زمانی که جنین آماده ورود به دنیای خارج می شود قدرت این حافظه به اوج خود می رسد. جنین‌ها حتی 4 هفته بعد محرك را به خاطر آوردند. حافظه از زمانی كه جنین 30 هفته دارد و حتی اندك زمانی قبل از آن آغاز به كار می‌كند و خاطرات كوتاه‌مدت و در مواردی خاطرات بلندمدت از همان زمان در مغز جای می‌گیرد. جنین‌ها به عوامل دیگری هم عادت می‌كنند. به عنوان مثال جنین‌هایی كه مادران آنها در زمان بارداری سریال‌های شبانه را تماشا می‌كردند، پس از تولد با شنیدن صدای سریال‌ها و تیتراژ آنها آرام می‌گرفتند. با انجام آزمایش‌های متعدد پژوهشگران به اطمینان رسیدند كه جنین در رحم مادر از نوعی حافظه كوتاه‌مدت برخوردار است و با بالا رفتن عمر جنین این حافظه تقویت می‌شود.

نتیجه اینکه شرایط محیطی در آرامش و عادات جنین نقش مستقیم دارد و پس از تولد نیز در نوزاد باقی خواهد ماند. چون جنین می آموزد و به خاطر می‌‌سپارد. با دانستن این موضوع که از تحقیقات آکادمیک نتیجه شده است پدر و مادر باید اهمیت محیط و شرایط حاکم بر آن را در دوره بارداری جدی انگاشته و آرامش دوره جنینی و نوزادی فرزندشان را در تامین کنند و جهت تحقق آن شلوغی، دعواهای خانوادگی، سریالهای پر سر و صدا و موسیقی خشن را از مادر و جنین دور نگاه دارند تا نوزادی بی استرس و شاداب و آماده برای زندگی طبیعی به خانواده و جامعه هدیه کنند.